انواع مزاج
مزاج انواع مختلف دارد. خلق و خوی افراد مختلف بسته به مزاج آن هاست. از نظر طب سنتی مزاج شناسی در درمان انواع بیماری ها تاثیرات فراوانی میگذارد و می تواند شیوه درمانی هر فرد را مشخص کند. در ادامه توضیحات دکتر نهرینی در این رابطه را بخوانید.
اگرچه نمی‌توان برای درمان بیماری‌ها تمام و کمال روی طب سنتی حساب کرد اما بی‌شک می‌توان برخی توصیه‌های اطبای سنتی در مورد «مزاج»ها را شنید و امتحان کرد.
طب سنتی ایران یکی از مکاتب پزشکی است که ازجمله منابع دست اول آن، کتاب قانون ابوعلی سینا، تا اواخر قرن نوزدهم و حتی سال‌های آغازین قرن بیستم در بسیاری از دانشگاه‌های غرب تدریس می‌شد.
با گذشت زمان و گسترش طب نوین این مکتب کم کم به طور رسمی از شیوه درمانی مردم حذف شد. اما هنوز هم اصطلاحاتی نظیر گرمی و سردی را از مادران و مادربزرگهایمان می‌شنویم و هنوز هم برخی از بیماری‌هایمان را از طریق جوشانده‌ها و رعایت طبع گرم و سرد درمان می‌کنیم. اما همواره این سؤال به ذهن‌مان خطور می‌کند که براستی طب سنتی تا چه حد می‌تواند نیازهای پزشکی و بهداشتی ما را در دنیای امروز مرتفع کند؟
دکتر نظام نهرینی در پاسخ به این سؤال می‌گوید: نمی‌توان ادعا کرد که طب سنتی پاسخگوی تمام نیازهای پزشکی بشر است و هیچ ادعایی هم در مورد درمان همه بیماری‌ها ندارد، همان‌طور که طب جدید نیز از درمان همه بیماری‌ها ناتوان است. اما بهتر است بدانیم که رویکرد و اساس تشخیص و درمان بیماری در این دو طب کاملاً متفاوت است. بحث اصلی طب سنتی «اعتدال» است؛ این اعتدال خاص هر فردی است و از یکی به دیگری متفاوت است. انسان زمانی سالم است که در اعتدال وجود خود قرار بگیرد و از این اعتدال خارج نشود.
دکتر نهرینی معتقد است، اگرچه طب سنتی علاوه بر پیشگیری، در زمینه درمان هم مفید و مؤثر است اما اوج قدرت این شاخه از طب در پیشگیری است و در مباحث بسیاری، بر اصول پیشگیری و حفظ صحت تأکید می کند. یکی از مهم‌ترین مسائل در بحث حفظ صحت نیز موضوع تغذیه است. طب سنتی معتقد است با اصلاح سبک تغذیه می‌توان به ارتقای سلامتی در جامعه کمک کرد.
وی تأکید می‌کند: تدابیر حفظ صحت و درمان در طب سنتی و بومی ایران، بر اساس اصل مزاج شناسی استوار است. به عبارت ساده‌تر پیشگیری، تشخیص و درمان براساس مزاج فرد برنامه‌ریزی میشود. به این معنا که ابتدا مزاج فرد شناسایی میشود و با توجه به نقش زمان، مکان، فصول سال و مصرف غذاها پزشک با کمک به طبیعت ضعیف شده فرد سعی می‌کند او را از این وضعیت برهاند و به اعتدال طبیعی خودش برساند.
مثلاً برای درمان سردرد میگرنی ابتدا مزاج پایه بیمار و بعد نوع مزاج بیماری مشخص میشود. با توجه به نوع مزاج پایه بیمار و مزاجبیماری او درمان مشخص میشود. از این‌رو برای درمان سردرد میگرنی نمی‌توان برای دو نفر با مزاج‌های مختلف، درمان یکسانی در نظر گرفت. مخلص کلام اینکه بدون لحاظ مزاج افراد،هیچ درمانی هم اتفاق نمی‌افتد.
مزاج چیست؟
این متخصص طب سنتی در تعریف ساده مزاج می‌گوید: قدمای ما معتقد بودند انسان از ۴ رکن یا ۴ عنصر آب، آتش، هوا و خاک به وجود می‌آید که هریک دارای خواصی مخصوص به خود است و با دیگری در تضاد قرار دارد. مثلاً آتش، گرم و خشک است و هوا، گرم و تر، آب خاصیت سرد وتر دارد و خاک، سرد و خشک. از ترکیب این عناصر موجودات به وجود می‌آیند اما توجه به این نکته ضروری است که کیفیت و کمیت ترکیب این عناصر متفاوت است و همین امر باعث شده هر موجودی مزاج مخصوص به خود را داشته باشد.
انسان نیز مانند سایر موجودات از اعضا و اجزای مختلفی تشکیل شده که مزاج هریک از این اعضا متفاوت است. برای مثال مزاج مغز، سرد وتر و مزاج کبد، گرم وتر است در حالی که مزاج استخوان، سرد و خشک است. هنگامی که این اعضا درکنار هم قرار می‌گیرند موجودی به نام انسان را ایجاد می‌کنند. در حقیقت این مزاج برآیند مزاج‌های مختلف است که در عین حال شبیه هیچ کدام از آنها نیست.
مزاج جبلی یا ارثی چیست؟
هریک از ما هنگام تولد با مزاجی به دنیا می‌آییم که به آن مزاج جبلی یا ارثی گفته میشود در واقع این مزاج همان ژنتیک ما است. مزاججبلی را با توجه به رنگ پوست، فرم اندام، صورت، بینی، لب، انگشتان، عروق، عضلات بدن، رنگ چشم، پراکندگی موهای بدن و در نهایت نبض می‌توان تشخیص داد.
دکتر نهرینی تأکید می‌کند: به اعتقاد طب سنتی ۹ مزاج معتدل و ۱۶ سوء مزاج وجود دارد. ما با یک مزاج به دنیا می‌آییم که اعتدال ماست اما در طول زندگی با توجه به سبک زندگی، مزاجی بر ما عارض میشود که ما را از اعتدال خارج می‌کند که به آن سوء مزاج و بیماری گفته میشود.این سوء مزاج در اثر غذا، نوشیدنی و هوای نامناسب و در یک کلام سبک زندگی ایجاد میشود. الگوی نامناسب خواب و بیداری، عدم دفع بموقع مواد زاید از بدن و اضطراب و استرس که امروزه در جامعه ما زیاد شده عواملی هستند که به سوء مزاجمنجر می‌شوند؛ که البته می‌توان با اصلاح مواد غذایی و نوشیدنی در حفظ اعتدال و سلامتی جسم تلاش کرد.
