به مناسبت روز مادر: جایگاه مادران در دنیای بازی‌های ویدئویی کجاست؟

“به قلم  Colin Campbell از سایت Polygon”

در حالی که پدرها همه جا در بازی‌های دیده می‌شوند، مادرها تقریبا نامرئی هستند.

در مورد “پدرانگی” در بازی‌های ویدئویی زیاد شنیده‌ایم. در نمایش اخیر E3 پدرهایی چون کریتوس (God Of War)، مارکوس فینکس (Gears 4) و کورو (Dishonored 2) را دیدیم که مانند شخصیت‌های بوکر دویت، جوئل و ایتن مارس به جرگه پدرهای رئوف اما سر سخت دنیای گیم پیوستند. اما قهرمانانِ مادر کجای این دنیا هستند؟

تیم‌های بازی سازی که اغلب توسط مردهای میانسال رهبری می‌شوند، همیشه از اینکه طرح‌های خلاقانه و قوی از والدین بسازند استقبال کرده اند؛ اما وقتی پای مادران در میان باشد، رفتار آنان متفاوت است.

سایت Polygon چیزی حدود چهل درصد از بازی‌های سال‌های اخیر را که در آن مادران و یا قصه‌های مربوط به آنان وجود دارد را مورد بررسی قرار داده است که بازی‌های داستان محور دهه گذشته را شامل می‌دهد.

آن طور که ما فهمیدیم اغلب بازی‌ها از مادران بیشتر به عنوان زمینه‌های داستانی برای قهرمانان بازی استفاده می‌کنند. گاهی نیز زن‌هایی با سنین بالاتر به نوعی در نقش یک “ضد مادر” ظاهر می‌شوند، که معمولا در بازی‌هایی که ضد قهرمان‌های مرد غائب هستند، نقش آنان شامل تشنگی برای قدرت می‌شود و با احساساتی از افسوس و دریغ همراه است. معمولا زنانی هم که نقش مادران مثبت و خوب را ایفا می‌کنند اصلا مادر واقعی نیستند.

مادرانی که سال‌هاست از دنیا رفته‌‌اند

رایج ترین حالت برای مادران در بازی‌ها این است که مُرده باشند. مرگ آنان نیز معمولا در زمان تولد قهرمان یا دوران کودکی او اتفاق افتاده است.

آنا، مادر الی در بازی The Last of Us مدت کوتاهی پس از تولد او از دنیا رفت. او در بازی از طریق نامه‌ها و یادداشت‌ها به نوعی منبع الهام الی می‌باشد. این یکی از ابزار رایج در بازی‌هاست و مادران به شکلی افسانه ای مانند یک روح با قهرمانان بازی ارتباط برقرار می‌کنند.

در شاهکار Legend of Zelda: Ocarina of time مادر شخصیت لینک یک مبارز در جنگ داخلی Hyrulean می‌باشد. او قبل از آن که به خاطر زخم‌هایی که در جنگ برداشته از پا در بیاید، فرزند خود را برای نجات از خطر به درختی کهن می‌سپارد. وقتی که لینک از قصه مادرش آگاه می‌شود، این مرگ مادر او در حقیقت تبدیل به انگیزه ای برای به پایان رساندن ماموریتش می‌گردد.

در بازی Brothers: A tale of two sons زمانی که دو برادر هنوز بسیار کودک بوده‌اند، مادر بی دفاعشان غرق می‌شود، سپس در قالب یک روح باز می‌گردد تا الهامی برای یکی از فرزندانش باشد.

در Assassins Creed Syndicate نیز مادر دو قلوهای بازی، جیکوب و ایوی زمانی که هنوز کودک بوده‌اند از دنیا رفته است و آنان توسط مادربزرگ و پدر خود بزرگ می‌شوند.

در Fallout 3 نیز در حقیقت بازی با تولد شخصیت اصلی آغاز می‌شود، که جنسیت و نامش توسط گیمر انتخاب می‌گردد، در حالی که مادر کاترین که یک دانشمند است از دنیا می‌رود.

این ایده در Fallout 4 اما به تعادل می‌رسد؛ عنوانی که شروع آن مرگ یکی از والدین همراه است. اگر شخصیت مرد را برای بازی انتخاب کنید، همسر شما در حالی که تلاش می‌کند فرزندتان را از دست گروگان گیرها نجات دهد از دنیا می‌رود. اگر هم شخصیت زن را انتخاب کنید، پدر خواهد مُرد.

آملیا مادر لارا در سری Tomb Raider که خود نیز یک باستان شناس بوده، زمانی که لارا هنوز کودک بوده ناپدید می‌شود. در نسخه Underworldd لارا او را در دنیایی دیگر دنبال می‌کند، اما جسمش توسط یک نیروی شیطانی فاسد شده است. فساد مادران نیز یکی دیگر از استعاره‌های رایج در بازی‌هاست. در حالی که در نسخه ریبوت بازی اشاره ای به مادر لارا نمی‌شود، همسرِ پدر او آنا که تقربا یک مادر خوانده برای لارا محسوب می‌شود، شخصیتی پلید از آب در می‌اید که توسط نوعی بیماری به فردی پلید تبدیل شده است.

مادر “فِیت” در بازی Mirror’s Edge نیز زمانی که او هنوز کودک بوده از دنیا می‌رود. او یک فعال حقوق بشر در برابر ظلم و ستم ایالت بوده که در یک شورش کشته می‌شود، که این اتفاق خود ریشه و علت اصلی در روحیه ضد اجتماعی و سرکش شخصت بازی است.

“الین” مادر مارکوس فینکس در بازی Gears of War یک دانشمند بوده است و زمانی که روی موجودات فضایی تحقیق می‌کرده کشته می‌شود. او مبارز اصلی در این بازی است که نسبت به جنگ با موجودات فضایی روحیه ای بسیار جدی دارد.

در پس زمینه داستانی شخصیت “فارا” در بازی Overwatch، مادری به نام آنا ناپدید شده است که موسس گروه Overwatch و منبع الهام بسیاری از افراد دنیای بازی بوده است.

مادران تاثیر گذار در روایت داستان

در سری Uncharted، مادر “نیتن دریک” یک مورخ بوده که وقتی هنوز فرزندانش کوچک بوده‌اند، دست به خودکشی می‌زند. اینطور گفته شده که او از افسردگی رنج می‌برده است. یکبار دیگر مادر اینجا نقش یک ارتباطِ معنایی میان قهرمان و خطر کار او را ایفا می‌کند.

“مارگی جنسن” یک مادر خود خواسته است برای “آدام جنسن” قهرمان بازی Deus Ex که در یک جامعه ی شهری ناهنجار زندگی می‌کند که در اثر تکنولوژی دچار چالش شده است؛ او البته در زندگی جنسن غایب است. می‌دانیم که مارگی نمی‌توانسته فرزندی به دنیا بیاورد، به داروهای ضد افسردگی اعتیاد دارد و در دترویت زندگی می‌کند.

“لیندرا آرنل” در Dragon Age 2 مادر شخصیت اصلی بازی است. او به دست یک قاتل سریالی کشته می‌شود، سپس به شکل یک هیولا باز می‌گردد و وقتی که به طور کامل از میان می‌رود، در قالب یک روح ظاهر می‌شود تا به فرزند خود بگوید که چقدر به او افتخار می‌کند. جدای از مرگ، ابراز غرور و افتخار به فرزند یکی از عناصر محوری برای مادران در بازی‌هاست، و در شخصیتِ لیندرا هردوی اینها وجود دارند.

“آلتا” یک کاراکتر قابل توجه در عنوان The Banner Saga، زمانی که هنوز جوان بوده مادر خود را از دست می‌دهد. این فقدان یک ارتباط بسیار قوی میان دختر و پدر به وجود می‌آورد، عنصری که در بازی‌ها معمولا بیشتر میان پدر و دختر ایجاد می‌شود و در مورد پسرها چندان رایج نیست.

در ابتدای فصل اول بازی The Walking Dead دیان، مادر “کلمانتین” یک پیام صوتی سرشار از تشویش و نگرانی برای دختر خود می‌گذارد. زمانی که زامبی‌ها به شهر حمله می‌کنند مادر کلمنتاین در خانه و پیش فرزند خود نبوده است. این پیام به ما (که در نقش یک مرد بازی می‌کنیم) نشان می‌دهد که کلمنتاین بسیار آسیب پذیر است و نیاز به مراقبت دارد. در ادامه بازی متوجه می‌شویم که پدر و مادر او هر مرده‌اند و به زامبی تبدیل شده‌اند.

“الیزابت” در بازی Bioshock Infinite بدون اینکه آگاه باشد تمام بازی را همراه پدر خود به ماجراجویی مشغول است. آنابل مادر او زمانی که الیزابت کودک بوده از دنیا می‌رود. مادر ناتوانی و بد ذات او Lady Comstockk به قتل می‌رسد، اما در قالب یک روح باز می‌گردد و در مورد رحم خود آه و ناله می‌کند.

مشکلات زناشویی

راکستار خالق بازی GTA V نمونه دیگری از مادران نا هنجار را در بازی Bully نشان می‌دهد. مادر “جیمی” او را جلوی مدرسه پیاده می‌کند تا با پنجمین شوهر خود به یک ماه عسل طولانی و یک ساله برود! او زنی خود خواه و شرور است، یک تیپ کاملا کلاسیک از مادران بد در آثار خیالیِ سینما و ادبیات.

مشکلات زناشویی میان والدین گاهی به عنوان عنصری در زمینه ی داستانیِ بازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در Gone Home زمانی که “کِیت” به خانه بر می‌گردد مادر و پدر او هر دو خانه را به حالت قهر ترک کرده‌اند. همچنان که بازیکن خانه را وارَسی می‌کند، مشخص می‌شود که مادر بوم شناس کیت، قصد داشته با یک کارگر رابطه نامشروع بر قرار کند اما سرانجام پس کشیده است.

“جوی پرایس” در Life Is Strange مادر شخصیت کلوئی است، با وجود زندگی دشواری که داشته، زن بسیار آرام و مهربانی است. او به در یک رستوران کوچک در شهر کار می‌کند و با مرد سر سخت و بد خلقی ازدواج کرده است. با وجود اینکه اوقات فراغت کمی دارد، اما اغلب توجه و دلمشغولی او متوجه دختر شده است. او به نوعی شمایل مادری دلسوز است که در موقعیت‌های سخت و پیچیده بهترین و عاقلانه ترین تصمیم را می‌گیرد. پرایس نمونه ی یک مادر واقعی در بازی‌هاست که همچنان زنده است و مورد تحسین همگان قرار می‌گرد.

سازندگان این بازی، در اثر قبلی خود با نام Remember Me نیز با همین تِم چالش میان مادر و دختر بازی کرده بودند. در آنجا نیز قهرمان همچنان که با مسئله کنترل ذهن درگیر است، متوجه می‌شود که مادرش در حقیقت یک شخصیت بسیار شرور بوده است.

هموطن فرانسویِ آنها آقای دیوید کیج که پیشتر به یکی از آثار او یعنی Heavy Rain اشاره شد، نشان داده است که در رابطه با چالش خانواده‌ها بیش از دیگران توجه و علاقه نشان می‌دهد. Beyound Two Souls قصه ی دختری است که تلاش می‌کند برای قدرتی که در اختیار دارد در برابر حق به جانب بودنِ بزرگ تر‌ها تعادل ایجاد کند و این کار را از طریق مردی انجام می‌دهد که در مرکزیتِ بخش اعظمی از همین حق به جانب بودن است. در حقیقت او دختری سرکش و سر سخت می‌شود که مدام در تضاد با دیگران و بزرگتر‌هایش قرار می‌گیرد. در بازیِ جدید او Detroit: Become Human ما دختری را می‌بینیم که توسط یک روبات گروگان گرفته شده است، مادر او نیز بسیار ترسیده و اعتراض می‌کند که چرا یک روباتِ دیگر، و نه یک انسان، را برای نجات دخترش فرستاده‌اند.

مرگ مادران به عنوان انگیزه اصلی قهرمان

دست کم این نوع از مادران در بازی‌ها اثری مداوم از خود به جای می‌گذارند. در عنوانی مانند Far Cry 4 مرگ مادر قهرمان تبدیل به محرک اصلی می‌شود، “آجِی” به سرزمین Kyratt در کوهستان‌های هیمالیا سفر می‌کند تا وصیت نامه ی مادرش را به جا آورد و خاکستر او را بر خاک زادگاه اش بریزد.

بازی Dishonored با مرگ ملکه، مادر “پرنس امیلی” آغاز می‌شود که خود به گروگان گرفته شده است. شخصیت کورو که حکم پدر او را دارد (و در حقیقت او واقعا پدر امیلی می‌باشد) تمام بازی را در تکاپوی یافتن اوست. هر دو نیز در نسخه آینده قابل بازی خواهند بود.

در آغاز Ni No Kuni مادر “الیور” پس از اینکه فرزندش را نجات می‌دهد از دنیا می‌رود. الویر به یک سرزمین خیالی و فانتزی می‌رود تا همزاد او را بیابد.

در Final Fantasy 13 یکی از شخصیت‌های بازی که پسری نوجوان می‌باشد، در جریان شورشی که در سرزمین رخ می‌دهد شاهد مرگ مادر خود میشود.

زنان سقوط کرده در قدرت طلبی

در Final Fantasy 9 نیز یک نوجوان شاهد مرگ مادر است، زمانی که پس از یک جنگ دریایی، “پرنسس گَرنت” ملکه فاسد را در حال مرگ تماشا می‌کند، مادر نیز التماس کنان از دختر خود طلب بخشش می‌کند.

در شاهکار ICO ملکه شیطانیِ بازی، دختر بچه‌ی خود “یوردا” را اسیر کرده و از انرژی او تغذیه می‌کند تا روح و زندگیِ خود را حفظ کند. در نهایت به دست قهرمان بازی نیز کشته می‌شود.

ملکه “بِرَن” در FF9 و مکله شیطانی در ICO نمونه‌هایی از زنانی هستند که افسون قدرت شده و رابطه شان با فرزندان خود به چنین انحطاطی کشده می‌شود.

مادرها در نقش‌های مثبت، البته نه آنقدرها..

نمونه‌هایی از زن‌های مثبت و محکم نیز در بازی‌ها وجود دارد که مادر نیز هستند. مادر شخصیت “شپرد” در سری Mass Effect یک فرمانده است، هرچند در طول بازی تنها از طریق نامه‌هایش با او آشنا می‌شویم که اغلب افتخار مادرانه اش را نیز از طریق این نامه‌ها بروز می‌دهد.

جالب است که مادرهای مثبت اغلب اوقات اصلا مادر خونی و واقعی نیستند! در The Witcher 3 معشوق “گرالت” یک جادوگر بسیار قدرت مند است که نقش مادر را برای شخصیت “سیری” بازی می‌کند.

مادر “جیسل” در Dragon Age: Inquisition یک زن میانسالِ محبوب، سخاوت مند و شجاع است که تمام ویژگی‌های ایده آل یک مادر خوب و مثبت را داراست، اما تا آنجا که می‌دانیم او یک راهبه است و مادر بیلوژیکیِ کسی نیست.

بایونتا در سری Bayonetta شخصیت بسیار عجیبی است، یک مادرخوانده برای شخصیت “سرزا”، اما طی بازی روشن می‌شود که به علت برخی تناقضات عجیب در زمان، سرزا در حقیقت خود بایونتا می‌باشد در سنین جوان‌تر.

“جِید” در بازی Beyound Good and Evil قهرمانی است که از کودکانی که طی جنگ یتیم شده‌اند مراقبت می‌کند، جنگی که توسط شخص بخصوصی در گرفته و رسالت جید این است که با او روبرو شود و شکستش دهد. هرچند روشن است که او مادر واقعی کودکان نیست، اما مراقب و نگهبان بسیار قابلی می‌باشد.

“کَترین هلسِی” یک دانشمند بزرگ در سری Halo می‌باشد. او با روحیه سرسخت و تسلیم نا پذیر خود، مادر معنویِ سربازان اسپارتان‌هایی است که از کودکی در رکاب او جنگیده‌اند. همچنین او برای فرزند هوش مصنوعیِ خود “کورتانا” نقشی شبیه به مادر را دارد، هرچند رابطه آن‌ها دچار مشکلاتی است.

در Dragon Age: Inquisition یکی از شخصیت‌های مهم سری یعنی “بانو موراگن” فرزندی به دنیا می‌آورد، اما انگیزه او از این تولد در اصل این بوده که از طریق نوعی تشریفات مذهبی و جادوی سیاه، روح یکی از خدایان کهن را حفظ کند. او خود دختر هیولایی به نام “فلِمث” می‌باشد، که در حقیقت یک اژدهاست.

در بخش داستانیِ 16 NBA2K یک کات سین نمایش داده می‌شود از مادری که در حال مصاحبه با یک برنامه تلویزیونی است. او با غرور از دستاورد‌های فرزندش صحبت می‌کند که واقعا لحظه متاثر کننده ی است.

بازی‌های Pokemon مادرها را حامیانی صبور و ثابت قدم نشان می‌دهد که همیشه نزد فرزندان خود حضور دارند و آماده کمک کردن می‌باشند. یک مادر بی نام در خانه ی دوران کودکیِ قهرمان بازی زندگی می‌کند. هر زمان که قهرمان به زادگاه خود باز می‌گردد، مادرش در انتظار نشسته است و اصرار می‌کند که او و پوکمون اش باید استراحت کنند. در برخی از نسخه‌ها شما می‌توانید برخی از امتیازاتی که دریافت کرده اید را برای او بفرستید، او نیز در مقابل برای شما چیزهایی می‌خرد یا دکور خانه را تغییر می‌دهد. همچنین هر از گاهی با شما تماس می‌گیرد و جویای احوالتان می‌شود. در این بازی شما تمام سرزمین را در می‌نوردید، اما مادرتان هرگز دور نمی‌شود و همیشه همان نزدیکی‌ها حضور دارد.

مادران فرزند کُش!

کم کم به پایان مقاله می‌رسیم و می‌خواهیم اشاره ای نیز داشته باشیم به برخی از ناهنجار ترین مادرها در صنعت گیم که از خود بیخود می‌شوند که قصد کُشتن فرزندشان را می‌کنند!

“سامارا” در سری Mass Effect مادر یک قاتل است که باید با کمک فرمانده شپرد دختر خود را گیر بیاندازد. این مرحله با مرگ یکی از آن دو تمام می‌شود.

در The Binding of Isaac مادر داستان زنی است که شدیدا تحت تاثیر تبلیغات مذهبی در برنامه‌های تلویزیونی قرار می‌گیرد. سپس عقل خود را از دست می‌دهد و تلاش می‌کند تا فرزند خود را بکُشد. نکته جالب در داستان بازی این است که بر اساس قصه حضرت ابراهیم نوشته شده است، یکی از رفیع ترین و قابل احترام ترین پدرها در انجیل.

مادران غائب

قصه مادران نشان می‌دهد که در بازی‌های ویدئویی معمولا از آنان تنها به عنوان برش‌هایی در اثر استفاده می‌شود که تنها عملکردشان نیز این است که فضایی برای روایت داستان قهرمان اصلی ایجاد کنند.

روشن است که برای شخصیت‌های یتیم، عدم حضور والدین فضایی خالی ایجاد می‌کند که قهرمان بازی با استفاده از آن اعمال خود را فارغ از آنچه که آنها می‌توانستند انتظار داشته باشند توجیه و تفسیر کنند. این مسئله کمی مبتذل می‌شود، بخصوص در تخیل کودکان که قهرمان اثر به شخصی بسیار قدرت مند تبدیل می‌شود. به شخصیت‌هایی مانند هری پاتر، تارزان و سوپرمن فکر کنید. در بازی‌ها، عناصری مثل قدرت، کنترل و فردیت بسیار اهمیت دارند. اما استفاده ی بیش از حد از این عناصر در بازی‌ها دیگر کمی بی‌مزه شده است، نه صرفا به خاطر تمایل به چنین چیزهایی، بلکه بیشتر به علت فقدان خیال پردازی‌های تازه و دست کشیدن از ایده‌های تکرار شده.

در بازی‌ها، مادران تقریبا هرگر شخصیت‌های قابل بازی نیستند. یکی از معدود استثناعات بازیِ Tharalled می‌باشد که هنوز منتشر نشده است و داستان بَرده ای را روایت می‌کند که در حال تلاش برای فرار و بدست آوردنِ آزادی خویش است، در حالی که از فرزند خود نیز مراقبت می‌کند.

صنعت گیم اما تنها مدیومی نیست که در آن مادران به شکلی منفی نمایش داده می‌شوند. از سریال مشهور Game of Thrones گرفته تا دیگر آثار تلویزیونی، مادرانی شرور یا ناهنجار و غیر عادی دیده‌ایم. همچنین شاهد بودیم که در سالهای اخیر وجهه مادران سطحی باقی مانده است. مدیوم‌های دیگر (مانند سینما و ادبیات) توانسته‌اند قصه‌هایی بسیار قوی و پخته از مادران خوب و مادران بد بسازند. اما صنعت گیم هنوز موفق نشده که طیف وسیع و قابل توجهی از نگاه‌های متفاوت به جایگاه مادران در دنیای آدم‌ها را پوشش دهد، جهانی که مادران بی توجه و منفعل نباشند.

در مقابل تیم‌های بازی سازی معمولا از پدران تصویری قوی، محکم و اخلاق مدار یا آرمان گرا نشان می‌دهند، و در عین حال طیف وسیعی از مردها و پسرها را نیز به نمایش می‌گذارند، از قهرمان و ابر قهرمان گرفته تا و ضد قهرمان و شخصیت‌های منفی و شرور.

کمپانی‌های بازی سازی بیش از حد مردها را مورد توجه قرار می‌دهند. برخلاف توجهی که امسال در E3 به خانواده و والدین در بازی‌ها شاهد بودیم، نشانه‌های بسیار کمی دیده می‌شود که بتوانیم تصویر کامل و منصفانه ای از مادران نیز ببینیم. اما از آنجا که دنیای گیم بیش از پیش دستخوش گوناگونی تغییر می‌شود، شاید تا سال‌های آینده شاهد پیشرفت در زمینه پرداختن به زن‌ها و مادران در بازی‌ها باشیم.

ترجمه: ایرج لطیفی

روز مادر مبارک …

پردیس گیم