فشار خون بالا بعد از هفته‌ی ۲۰ بارداری اگر با علائم بیماری‌های دیگری همراه نباشد، می‌تواند نشانه‌ی بیماری فشار خون حاملگی باشد. کنترل نکردن به موقع فشار خون حاملگی می‌تواند خطرهایی برای سلامت مادر و جنین داشته باشد. در این مطلب می‌توانید با فشار خون حاملگی، تاثیر آن در سلامت مادر و کودک و راه‌های کنترل آن آشنا شوید.

تشخیص فشار خون حاملگی

اندازه‌گیری فشار خون و نشان دادن مقادیری بیشتر از ۱۴۰ روی ۹۰ را فشار خون بالا می‌گویند. فشار خون بالا معمولاً علائم قابل تشخیصی ندارد، مگر در مواردی که فشار خون خیلی بالا باشد. درصورتی‌که فشار خون مادر بعد از هفته‌ی ۲۰ بارداری، در چند بار اندازه‌گیری توسط پزشک بالا باشد، پزشک برای بررسی احتمال مسمومیت حاملگی یا پره‌اکلامپسی، آزمایش‌ ادرار تجویز خواهد کرد. پره‌اکلامپسی یک بیماری جدی است که طی آن در میانه‌ی‌ بارداری، فشار خون افزایش می‌یابد و وجود پروتئین در ادرار، اختلالات کبد و کلیه، سردرد یا تغییرات بینایی رخ می‌دهد. درصورتی‌که علائم پره‌اکلامپسی وجود نداشته باشد و فقط مادر فشار خون بالا داشته باشد، پزشک تشخیص فشار خون حاملگی خواهد داد. اگر مادر قبل از دوران بارداری نیز فشار خون بالا داشته یا پیش از هفته‌ی‌ ۲۰ بارداری دچار آن شده‌ باشد، دارای فشار خون مزمن است که با فشار خون حاملگی متفاوت است. زنانی که شرایط زیر را داشته باشند، بیشتر در معرض ابتلا به فشار خون حاملگی خواهند بود:

• چاقی و اضافه وزن در بارداری
• بارداری در سن بالاتر از ۴۰ سال
• نارسایی مزمن کلیه یا دیابت
• سابقه‌ی خانوادگی فشار خون حاملگی یا پره‌اکلامپسی

تاثیر فشار خون حاملگی در سلامت مادر و کودک

در بیماری فشار خون حاملگی، هرچه فشار خون بالاتر باشد یا در هفته‌های زودتری اتفاق بیفتد، خطرهای بیشتری برای سلامت مادر و جنین به وجود می‌آورد. خوشبختانه بیشتر زنانی که دچار فشار خون حاملگی می‌شوند، تنها یک حالت خفیف از این بیماری را تجربه می‌کنند و معمولاً در اواخر بارداری نیز دچار آن می‌شوند. این افراد با اینکه احتمال کمی وجود دارد که نیاز به القای زایمان یا سزارین داشته باشند، معمولاً شرایط عادی دارند و می‌توانند بارداری طبیعی خود را ادامه دهند. مادرانی که به فشار خون حاملگی مبتلا می‌شوند، بیشتر در معرض ابتلا به پره‌اکلامپسی در ادامه‌ی بارداری یا بعد از زایمان قرار دارند. درصورتی‌که فشار خون حاملگی پیش از هفته‌ی ۳۰۰ شروع شده باشد، احتمال ابتلا به پره‌اکلامپسی بسیار بیشتر خواهد بود.

در صورت داشتن علائم پره‌اکلامپسی مانند تورم، افزایش وزن ناگهانی، سردرد مداوم یا شدید، تغییر در بینایی، درد بالای شکم، حساسیت به لمس، تهوع و استفراغ یا علائم جدا شدن زودرس جفت مانند لکه‌بینی یا خونریزی واژینال، حساسیت به لمس و درد رحم را مشاهده کردید، بلافاصله با پزشک تماس بگیرید. همچنین ابتلا به فشار خون حاملگی، مادر باردار را در معرض خطر برخی دیگر از عوارض بارداری مثل محدودیت رشد داخل رحمی، تولد زودرس و مرگ جنین در رحم قرار می‌دهد. در صورت ابتلا به فشار خون حاملگی، پزشک با توجه به این خطرها، مادر و کودک‌ را به دقت تحت نظارت قرار خواهد داد.

اقدامات پزشکی پس از تشخیص فشار خون حاملگی

از آنجا که فشار خون بالا می‌تواند در جریان خون جفت تاثیر بگذارد، اگر فرد مبتلا به فشار خون حاملگی باشد، پزشک برای اطمینان از سلامت و رشد کودک و همچنین بررسی مقدار مایع آمنیوتیک، سونوگرافی و آزمایش پروفایل بیوفیزیکال را تجویز خواهد کرد. درصورتی‌که پزشک مشکلی را در سونوگرافی مشاهده کند، ممکن است برای بررسی بیشتر، آزمایش‌هایی مانند سونوگرافی داپلر را تجویز کند تا جریان خون در بدن نوزاد با دقت بیشتری برسی شود. همچنین پزشک برای تحت نظر داشتن احتمال ابتلا به پره‌اکلامپسی، مجموعه‌ای از آزمایش‌های خون و ادرار را تجویز خواهد کرد. ممکن است لازم باشد دو بار در هفته، فشار خون مادر باردار اندازه‌گیری‌ ‌شود و هر هفته آزمایش خون انجام شود. این آزمایش‌ها کمک خواهد کرد که در صورت ابتلا به پره‌اکلامپسی، پزشک هرچه سریع‌تر آن را تشخیص دهد. همچنین برای بررسی سلامت جنین، به صورت دوره‌ای ممکن است سونوگرافی و تست بدون استرس درخواست شود. مدیریت و کنترل بیماری توسط پزشک پس از تشخیص، با میزان بالا بودن فشار خون شما، چگونگی وضعیت سلامت و رشد کودک و اینکه چه مدت از بارداری‌تان گذشته در ارتباط است. پزشک ممکن است فرد را به یک پزشک متخصص در زمینه‌ی بارداری‌های پرخطر ارجاع دهد.

اگر بیماری قبل از هفته‌ی ۳۷ تشخیص داده شود، فشار خون به میزان زیادی بالا نباشد و وضعیت جنین نیز مناسب باشد، ممکن است به مادر استراحت داده شود و از فعالیت زیاد منع شود. در این حالت از مادر خواسته می‌شود تا فشار خون خود را تحت کنترل قرار دهد. همچنین لازم است به صورت مرتب، ملاقات‌هایی را با پزشک داشته باشد تا آزمایش‌های لازم برای بررسی وضعیت مادر و جنین انجام شود. اگر فشار خون به شدت بالا باشد؛ فشار خون ۱۶۰ روی ۱۱۰ یا بالاتر، پزشک ممکن است دارویی برای کاهش فشار خون تجویز کند و تا زمان زایمان نیاز به بستری شدن در بیمارستان وجود داشته باشد. اگر بارداری هنوز به هفته‌ی‌ ۳۴ نرسیده‌ باشد، پزشک ممکن است داروی کورتیکواستروئیدها را به منظور تسریع رشد ریه‌ی کودک و سایر اندام‌ها تجویز کند. اگر شرایط بدتر شود، وضعیت کودک در درون رحم مناسب نباشد یا اگر ۳۷ هفته یا بیشتر از بارداری گذشته باشد، ممکن است با توجه به شرایط، پزشک نیاز به القای زایمان یا سزارین را تشخیص دهد؛ حتی اگر کودک هنوز رشد کافی نکرده باشد. علاوه بر این، ممکن است پزشک از شما بخواهد با شمارش روزانه‌ی‌ ضربات جنین، حرکات او را تحت نظر بگیرید که یک روش خوب برای بررسی سلامت کودک در فواصل بین قرار ملاقات‌ها با پزشک است. این نکته را نیز بدانید که ضربات کودک را شمارش کرده یا نکرده باشید، اگر متوجه شوید که کودک کمتر از قبل حرکت می‌کند، باید با پزشک خود تماس بگیرید.

مراقبت‌های پس از زایمان

پس از زایمان، فشار خون مادر برای مشاهده‌ی علائم فشار خون بالا یا پره‌اکلامپسی به دقت تحت نظر قرار می‌گیرد. لازم است فشار خون تا ۱۲۲ هفته بعد از زایمان تحت کنترل باشد. چند هفته پس از زایمان، معمولاً فشار خون به سطح طبیعی بازمی‌گردد. اگر مادر در این مدت، هر یک از علائم پره‌اکلامپسی را داشت، باید به پزشک مراجعه کند. در برخی زنان نیز فشار خون همچنان بالا می‌ماند. اگر بعد از سه ماه از زایمان، فشار خون هنوز بالا باشد، فرد دچار فشار خون مزمن است. بارداری معمولاً باعث می‌شود که فشار خون در پایان سه ماهه اول و بیشتر در سه ماهه دوم کاهش یابد که این امر به طور موقت، فشار خون مزمن را پنهان می‌کند، زیرا فشار خون در پایان سه ماهه دوم به سطح طبیعی خود بازمی‌گردد.

مادرشو