حدود دو ماه پیش، تریلری از فیلم «مسافران» دیدم که نوید یک داستان علمی-تخیلی خوش‌ساخت (با بازی کریس پرت که از دوران «محافظان کهکشان» از او خاطره خوبی داشتم) به همراه رومانس و کمدی را می‌داد که موسیقی Levitate از گروه Imagine Dragons هم در بک‌گراند آن پخش می‌شد و خلاصه این فیلم در لیست فیلم‌های مورد انتظار من قرار گرفت… اما بعد از تنها ۴۵۵ دقیقه تماشای فیلم، همه‌ی تصورات من از بین رفت. در ادامه با سینماگیمفا همراه باشید.
داستان فیلم در آینده روایت میشود. آینده‌ای پیشرفته که ما انسان‌ها علاوه بر اینکه توانسته‌ایم سیاره‌ای با مشخصاتی شبیه زمین پیدا کنیم، توانسته‌ایم به تکنولوژی سفرهای بین سیاره‌ای و بین ستاره‌ای نیز دست پیدا کنیم. شرکتی به نام هومستد سفینه‌ای به نام آوالون با ۵۰۰۰ مسافر و ۲۵۸ خدمه را به سیاره‌ای به نام کلونیِ هومستد ۲ به امید اکتشاف و آبادی میفرستد. همه‌ی این ۵۲۵۸ مسافر و خدمه به خوابی مصنوعی فرو رفته‌اند تا بتوانند ۱۲۰ سال زمان سفر را دوام بیاورند اما برخورد شهاب سنگی به بدنه‌ی سفینه و وارد کردن آسیبی جدی به آن، باعث بیدار شدن ناگهانی جیم پرستون ،مکانیکی درجه ۲ اهل دنور، از خواب میشود و متوجه میشود که فقط ۳۰ سال از زمان آغاز سفر طی شده و هنوز ۹۰ سال دیگر باید در راه باشند. «جیم» به مدت یکسال بطور نیمه تنها و با رباتی که متصدی بار سفینه است زندگی می‌کند. او که نمی‌تواند ۹۰ سال تنها زندگی کردن را تحمل کند، تصمیم به بیدار کردن یکی دیگر از مسافران می‌گیرد. ارورا لین، نویسنده‌ای اهل نیویورک که هدفش برای سفر به سیاره‌ای دیگر، پیدا کردن انگیزه و داستان مناسب برای کتابش است.
من هم مانند شما اولین بار که داستان را خواندم بسیار به دلم نشست اما با تماشای فیلم، متوجه شدم که «مسافران» نتیجه‌ی یک ایده‌یِ بد پرداخته شده است. ایده‌ای که در سال ۲۰۰۷ نوشته شد و مدت‌ها در مرحله‌ی پیش‌تولید (معنی بهتری برای Pre Production پیدا نکردم!) قرار داشت و با مشخص شدن برایان کرک به عنوان کارگردان، کیانو ریوز و ریچل مکآدامز به عنوان شخصیت‌های اصلی انتخاب شدند اما این تصمیم‌ها هم به جایی نرسیدند تا اینکه در سال ۲۰۱۵ مورتن تیلدوم سکان کارگردانی را به دست گرفت. «مسافران» دومین فیلم انگلیسی زبانِ مورتن تیلدوم، کارگردان نروژی است که در کارنامه خود فیلم Imitation Game را دارد که موفق شد برای این فیلم نامزد بهترین کارگردان اسکار ۲۰۱۵ شود. فیلمی تاریخی بر اساس زندگی ریاضیدان معروف آلن تورینگ. اما اگر در «مسافران» به دنبال حس و حالی از اولین فیلم تیلدوم می‌گردید، باید به شما بگویم که ناامید خواهید شد.
کریس پرت در نقش جیم پرستونِ مکانیک ظاهر میشود. جنیفر لارنس نقش نویسنده‌ای به نام اورورا لین را ایفا می‌کند و مارتین شین، متصدیِ باری را به تصویر می‌کشد که از قضا، یک روبات است. لارنس فیشبورن نقش یکی از خدمه‌ی سفینه را بازی می‌کند و اندی گارسیا هم حضوری ۱۵ ثانیه‌ای به عنوان کاپیتان سفینه دارد. اما با وجود تیم بازیگران به این درخشانی، به جز جنیفر لارنس، هیچکدام از حد متوسط بالاتر نمی‌روند.
در سکانسی که جیم قرار است در مخزن تهویه را باز کند، تضادی بسیار آشکار بین بازیِ کریس پرت و جنیفر لارنس به وجود می‌آید. جیم که در یک قدمی مرگ قرار دارد هیچ گونه احساس و حرف ِ احساس برانگیزی از خود بروز نمی‌دهد اما از آن طرف، لارنس گریه‌کنان با او صحبت می‌کند. و در سکانسی که جیم در فضا شناور است و طنابش از سفینه جدا شده‌است، جملات احساس برانگیزی می‌گوید و یکی از زیباترین صحنه‌های فیلم به وجود می‌آید که به خوبی با موسیقی متن فیلم مخلوط میشود اما در این لحظه کارگردان فقط روی پرت تمرکز می‌کند و نشانی از لارنس نیست. در واقع کارگردان به سادگی می‌توانست کاتی به ارورا بزند و احساس او را نشان دهد اما در عوض به سرعت وارد صحنه دویدن ارورا برای نجات جیم میشود و آن سکانس زیبا هم به سرعت تمام میشود.
صحبت از موسیقی متن شد؛ موسیقی فیلم را توماس نیومن ساخته است که برای آن نامزد بهترین موسیقی متن اسکار ۲۰۱۷ شده‌است. در وصف موسیقی متن این اثر باید گفت که بسیار خوب و زیبا کار شده اما در برخی از سکانس‌های فیلم تحمیل شده‌است. مثلا صحنه‌ی باز شدن دستگاه خواب مصنوعی ارورا، یکی از نمونه سکانس‌هایی است که موسیقی به خوبی با فضای سکانس ترکیب شده‌است.
بزرگترین نقص فیلم، نامتعادل بودن نحوه روایت و جلو بردن داستان است. از اول فیلم تا سکانس باز کردن دستگاه خواب‌انجمادی، داستان نسبتاًَ تند روایت میشود سپس سکانس‌های اولیه ارورا به آرامی؛ اما از سکانس پیدا شدن نفر سوم در سفینه، داستان بسیار شتاب‌زده بیان میشود.
«مسافران» ارجاعات بسیاری را در مورد فیلم‌ها و وقایع افسانه‌ای در خود جای داده است. آوالون، نام سفینه‌ی فضایی که اتفاقات فیلم در آن جا به وجود می‌آیند، در داستان‌های افسانه‌ای، نام جزیره‌ای بوده‌است که شاه آرتور بعد از نبرد کاملان به آنجا میرود تا فرایند بهبودی را طی کند. آرتور، متصدی بار سفینه شباهت بسیار زیادی با متصدیِ بار فیلم درخشش (به کارگردانی استنلی کوبریکِ فقید)، از لحاظ نوع لباس پوشیدن، حرف زدن و رابطه‌اش با شخصیت اصلیِ مرد، دارد و ارورا در واقع نام پرنسس انیمیشن زیبای خفته است. حتی سکانسی که ارورا با چکش به در کابین اصلی سفینه میکوبد هم، اشاره‌ای به سکانس معروف جک نیکلسونِ تبر به دست در فیلم درخشش دارد .
اگر شما هم مثل من خوره فیلم (؟!) باشید، حتما متوجه آن سکانس جداشدن طناب جیم از سفینه و شباهت آن با سکانسی مشابه در فیلم «جاذبه» شده‌اید. حالا باید به شما بگویم که یکی از اشکالات علمی فیلم «جاذبه» این بود که بر اساس قوانین فیزیک، رایان استون می‌توانست مت کووالسکی را بگیرد و به طرف خود بکشد اما این اتفاق نمی‌افتد و کاراکتر جرج کلونی توسط نیرویی غیرعلمی در فضا کشیده میشود و از بین میرود اما «مسافران» این اشتباه را نمی‌کند و زیرکانه تکه طنابی که هنوز به لباس جیم وصل بود را وارد شات می‌کند تا شاهد یکی دیگر از صحنه‌های جذاب فیلم باشیم. به نظر می‌آید که سازندگان از اشتباهات علمی فیلم‌های فضایی گذشته عبرت گرفتند تا فیلم خود را بهبود بخشند.
در پایان، «مسافران» با وجود ایده و داستان خوبش، قربانی بازی‌های متوسط، کارگردانی متوسط و شیوه روایت داستان شتاب‌زده‌اش میشود و هیچ شباهتی با کارهای خوب قبلی مورتن تیلدوم ندارد، زود فراموش میشود و فقظ برای یک بار دیدن کافی است و بس.
توسط آریان محمدزاده
گیمفا
